Schijnzelfstandigheid: wanneer is iemand echt zzp’er?

Schijnzelfstandigheid treedt op als iemand officieel als zelfstandige werkt, maar in werkelijkheid functioneert als een werknemer. Dit kan voorkomen wanneer de opdrachtgever beslist over het hoe, wanneer en door wie het werk wordt uitgevoerd. In zulke gevallen  raak de arbeidsmarkt uit balans en kan de opdrachtgever verplichtingen richting de Belastingdienst en degene die werkt, niet nakomen.

Wat houd schijnzelfstandigheid in?

Ook al presenteert iemand zich als zzp’er, er kan toch sprake zijn van een dienstverband. Dit wordt soms ook een verkapt dienstverband genoemd. De Wet DBA stelt dat zowel de opdrachtgever als opdrachtnemer samen verantwoordelijk zijn om te voorkomen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.

Handhaving en nieuwe regelgeving

Sinds 1 januari 2025 controleert de Belastingdienst actief of zelfstandigen echt ondernemend bezig zijn. Als blijkt dat er eigenlijk sprake is van een dienstverband, kunnen loonheffingen worden nagevorderd. Het jaar 2025 dient hierbij nog als overgangsjaar: zonder boetes, vanaf 2026 kunnen echter sancties worden opgelegd aan partijen die hun verplichtingen negeren.

Omdat sommige wetten onduidelijk zijn, werkt de overheid aan nieuwe richtlijnen die duidelijker maken wat voor contracten geschikt zijn voor zzp’ers en opdrachtgevers.

Criteria voor zelfstandigheid

Of iemand daadwerkelijk zelfstandig is, hangt af van hoe er praktisch gewerkt wordt. De belangrijkste zaken daarbij zijn:

Waar deze kenmerken van toepassing zijn, is vaak sprake van een arbeidsovereenkomst. Hier is het label ‘zzp’er’ veel minder belangrijk dan de werkelijkheid.

Hulpmiddelen

De overheid biedt verschillende hulpmiddelen om te bepalen of een activiteit freelance of in loondienst is, waaronder:

Daarnaast zijn er voorbeelden per sector die laten zien hoe regels handhaafbaar zijn in verschillende beroepsgroepen.

Modelovereenkomsten

De Belastingdienst beoordeelt geen nieuwe modelovereenkomsten meer. Bestaande, goedgekeurde overeenkomsten kunnen tot eind 2029 worden gebruikt, als de praktijk overeenkomt met de afspraken in het contract. Afwijkingen kunnen nog steeds leiden tot een arbeidsovereenkomst.

Advies voor opdrachtgevers en zzp’ers

Omdat de beoordeling van arbeidsrelaties afhangt van de feitelijke uitvoering, is het verstandig vooraf juridisch advies te vragen. Zorg en risico’s worden beperkt door een heldere overeenkomst en de juiste uitvoering in de praktijk, dat zorgt voor een eerlijke samenwerking.

Meer informatie
Wilt u meer informatie over de Wet DBA, over de juridische aspecten van schijnzelfstandigheid, de juiste contractvorm voor uw samenwerking of het arbeidsrecht of heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neemt u dan contact op met één van de advocaten van ons kantoor.