duidelijke communicatie bij online aankopen vereist

Achtergrond van de uitspraak

De Hoge Raad ontving prejudiciële vragen van de rechtbank Rotterdam in twee rechtszaken. Deze vragen gingen over de vraag of de tekst op bestelknoppen voldoet aan de wettelijke eisen van duidelijkheid. Het Europese consumentenrecht vereist dat het voor consumenten onmiskenbaar is dat zij door het klikken op een knop een betalingsverplichting aangaan. Deze eis is ook opgenomen in ons Burgerlijk Wetboek.

In beide zaken die aan de Hoge Raad werden voorgelegd, ging het om consumenten die via een bestelknop artikelen of diensten hadden besteld, maar vervolgens niet (meer) betaalden. In de zaak tegen bol.com had een consument besteld met de knop ‘bestelling plaatsen’ en gekozen voor achteraf betalen, maar voldeed niet aan haar betalingsverplichting.

Oordeel #1 van de Hoge Raad

De Hoge Raad concludeerde dat de teksten op deze knoppen niet duidelijk genoeg zijn. De gemiddelde consument legt geen automatisch verband tussen deze teksten en een betalingsverplichting. Hierdoor kan een koopovereenkomst geheel of gedeeltelijk worden vernietigd. Dit betekent dat consumenten hun gekochte artikelen moeten teruggeven en het betaalde bedrag terugkrijgen.

Bij verstekzaken, waarbij de consument niet verschijnt, heeft de rechter de mogelijkheid om een gedeeltelijke vernietiging uit te spreken. In zulke gevallen wordt vaak een korting van één derde op het te betalen bedrag als redelijk beschouwd, zo gaf de Hoge Raad als richtlijn aan.

Oordeel #2 van de Hoge Raad

In de zaak rondom de opleiding voor doktersassistent heeft een consument zich online ingeschreven via de knop ‘schrijf je nu in’. Nadat zij stopte met de opleiding en de termijnbetalingen stopzette, vorderde het opleidingsbedrijf het resterende lesgeld via de rechter. De rechter oordeelde dat de bestelknop niet voldeed aan de wettelijke eisen, waardoor de overeenkomst vernietigbaar was. De consument wenste vernietiging van de overeenkomst, maar het bedrijf stelde dat zij een vergoeding voor de waarde van de ontvangen lessen moest betalen.

De Hoge Raad oordeelde dat na algehele vernietiging van de overeenkomst de consument alleen een redelijke vergoeding voor geleverde prestaties hoeft te betalen. Dit betekent dat het niet redelijk is als het bedrijf zonder enige korting terugkrijgt wat zij heeft geleverd, omdat dit niet voldoet aan de eisen voor een doeltreffende sanctie bij niet-naleving van de bestelknopbepaling.

Gevolgen voor webwinkels

Deze uitspraak heeft verstrekkende gevolgen voor webwinkels. Het is cruciaal dat zij hun bestelknoppen aanpassen om juridische problemen te voorkomen. Teksten die wel duidelijk maken dat er een betalingsverplichting is, zijn bijvoorbeeld ‘betalen’, ‘kopen’ of ‘bestellen en betalen’. Webwinkels worden aangeraden om hun knoppen zo snel mogelijk te herzien om te voldoen aan deze nieuwe richtlijnen.

Duidelijke alternatieve teksten

Mogelijke teksten die wel als duidelijk worden beschouwd voor het aangeven van een betalingsverplichting zijn onder andere:

– Betalen

– Kopen

– Bestellen en betalen

– Afrekenen

Deze teksten maken onmiskenbaar duidelijk dat de consument een betalingsverplichting aangaat bij het klikken op de knop. Het gebruik van dergelijke formuleringen helpt webwinkels om te voldoen aan de wettelijke eisen en voorkomt dat consumenten achteraf de overeenkomst kunnen vernietigen wegens onduidelijkheid.

Vernietiging van een overeenkomst

Algehele vernietiging van een koopovereenkomst betekent dat de overeenkomst als nooit bestaan wordt beschouwd. Dit heeft belangrijke gevolgen voor consumenten:

1. Terugwerkende kracht

De vernietiging van de overeenkomst heeft terugwerkende kracht, wat inhoudt dat de situatie wordt hersteld naar het moment vóór de overeenkomst werd gesloten. Dit betekent dat alle verplichtingen die uit de overeenkomst voortvloeien, zoals betalingen of leveringen, komen te vervallen.

2. Onverschuldigde betaling

Wanneer een koopovereenkomst wordt vernietigd, wordt het bedrag dat de consument heeft betaald beschouwd als onverschuldigde betaling. De consument heeft recht op terugbetaling van het betaalde bedrag, en de verkoper moet de geleverde goederen terugkrijgen.

3. Geen schadevergoeding

Na algehele vernietiging kan de consument geen schadevergoeding eisen voor eventuele waardevermindering van geleverde goederen. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de verkoper geen vergoeding kan eisen voor wat al is geleverd, omdat de overeenkomst niet meer geldig is.

4. Gedeeltelijke vernietiging in verstekzaken

In gevallen waar de consument niet verschijnt (verstekzaken), kan de rechter besluiten tot gedeeltelijke vernietiging van de overeenkomst. Dit houdt in dat de consument het product mag houden, maar mogelijk een korting op de koopprijs krijgt, bijvoorbeeld één derde van het bedrag.

Samenvattend: algehele vernietiging biedt consumenten bescherming door hen in staat te stellen om zonder verdere verplichtingen terug te keren naar hun oorspronkelijke situatie voordat de overeenkomst werd gesloten.

Tot slot

De Hoge Raad benadrukt met deze uitspraken het belang van duidelijke communicatie richting consumenten bij online aankopen. Deze uitspraak kan leiden tot meer rechtszaken over online aankopen en dwingt webwinkels om beter na te denken over hun bestelprocessen.

Meer informatie

Wilt u meer informatie over het consumentenrecht of heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neemt u dan contact op met één van de advocaten van ons kantoor.

Angelique Verweij, Wesley Sallé of Romy van der Mark
Tel. 0341-760510
a.verweij@vbvadvocaten.nl of w.salle@vbvadvocaten.nl of r.vandermark@vbvadvocaten.nl

Bron: Hoge Raad ECLI:NL:HR:2024:1366 en ECLI:NL:HR:2024:1355

Hoewel de uiterste zorg is besteed aan de inhoud van dit nieuwsbericht, aanvaardt VBV Advocaten geen aansprakelijkheid voor onvolledigheid of onjuistheid.